Những loại tiền điện tử tiêu biểu như Bitcoin… đã trở thành chủ đề được nhiều người chú ý cũng như theo dõi và quan tâm trong những năm gần đây. Vậy tiền điện tử là gì? Có những loại hình thức tiền điện tử nào? Chúng ta hãy cùng tham khảo bài viết dưới đây.

Lịch sử ra đời tiền điện tử

Trong những năm 90s khi công nghệ bắt đầu bùng nổ, con người đã liên tục nỗ lực để tạo ra tiền tệ kỹ thuật số, điển hình là những hệ thống như Flooz, Beenz và DigiCash. Những dự án này từng vang tiếng một thời trên thị trường nhưng cũng đã mau chóng đi vào dĩ vãng vì một số lý do như: lừa đảo, vấn đề tài chính, thậm chí là do mâu thuẫn nội bộ của công ty phát triển.

Đáng chú ý hơn cả, tất cả các hệ thống đương thời đều áp dụng cách tiếp cận “Bên thứ ba tin cậy”, tức là tồn tại các công ty đứng đằng sau hệ thống để xác nhận và xúc tiến các giao dịch. Vì vậy, sự sụp đổ của các công ty đồng nghĩa với sự biến mất của đồng tiền kỹ thuật số.

Mãi gần hai thập kỷ sau, một lập trình viên ẩn danh (hoặc là một nhóm lập trình) có bí danh Satoshi Nakamoto đã giới thiệu Bitcoin. Satoshi mô tả đây là một hệ thống “tiền điện tử ngang hàng ”. Hệ thống này hoàn toàn phi tập trung, thức là không có sự hiện diện của máy chủ hoặc bên kiểm soát thứ ba. Ý tưởng này giống với mạng lưới P2P dùng để chia sẻ dữ liệu.

Một trong những vấn đề quan trọng nhất mà bất kỳ mạng lưới thanh toán nào cũng phải giải quyết đó chính là “lặp chi” (double spending). Đây là một kỹ thuật lừa đảo bằng cách thực hiện hai giao dịch để chi tiêu cùng số dư của một tài khoản. Giải pháp truyền thống là dựa vào “bên thứ ba” – một máy chủ trung tâm – lưu giữ thông tin số dư và chi tiết giao dịch. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi người có thẩm quyền để giữ và kiểm soát thông tin cá nhân của bạn trong tay.

Trong một mạng lưới phi tập trung như Bitcoin, mỗi thành phần tham gia đều phải làm công việc này. Mọi thứ đều được vận hành qua Blockchain – một sổ cái công cộng ghi chép mọi giao dịch trong một mạng lưới mà bất cứ thành phần tham gia nào cũng có thể tiếp cận. Vì đó, mọi người trong mạng lưới có thể truy vấn số dư của tất cả các tài khoản.

Mọi giao dịch đều có dạng một tệp tin có chứa key công khai của người gửi và người nhận (các địa chỉ ví) và số lượng coin được dịch chuyển. Các giao dịch cũng cần được xác nhận bởi người gửi bằng một “mã khóa cá nhân” – private key. Tất cả những điều trên là lý thuyết căn bản của thuật toán crypto. Cuối cùng, giao dịch sẽ được đưa lên mạng lưới nhưng vẫn cần được xác nhận.

Trong mạng lưới tiền điện tử, chỉ có những thợ đào mới có thể xác nhận các giao dịch bằng cách giải các bài toán được mã hóa. Họ sẽ nhận các giao dịch, đánh dấu hợp lệ và phát tán ra toàn mạng lưới. Sau đó, mọi node của mạng lưới sẽ bổ sung vào cơ sở dữ liệu. Một khi giao dịch đã được xác nhận thì sẽ không thể xóa và đảo ngược quy trình. Thợ đào sẽ nhận được phần thưởng cộng với phí giao dịch.

Về cơ bản, mạng lưới tiền điện tử dựa vào sự đồng thuận tuyệt đối của tất cả các thành phần trong không gian để xác nhận tính hợp lệ của số dư và giao dịch. Nếu các node của mạng lưới không chấp nhận, hệ thống sẽ dừng hoạt động. Tuy nhiên, có rất nhiều luật lệ được xây dựng và lập trình vào trong hệ thống để giúp ngăn chặn rủi ro này.

Tiền điện tử có chứa tiền tố crypto chính là vì quy trình đồng thuận của cộng đồng được đảm bảo bởi một thuận toán crypto (mã hoá) an toàn. Cùng với những yếu tố đã được nêu trên, tiền điện tử trở thành một khái niệm khiến việc “đặt niềm tin vào bên thứ ba” trở nên hoàn toàn dư thừa.

Có những hình thức tiền điện tử nào?

Hai hình thức tiền điện tử là gì? Tiền ảo và tiền mã hóa là 2 dạng thuộc tiền điện tử.

Tiền ảo
Tiền ảo là tiền điện tử không được kiểm soát do chính phủ phát hành và thường được phát hành; quản lý và kiểm soát bởi các tổ chức phát hành. Thực thể tiền ảo chỉ có thể được lưu trữ và giao dịch thông qua phần mềm được xác định trước như ứng dụng di động, máy tính hoặc ví điện tử chuyên dụng và các giao dịch khác được thực hiện trên Internet thông qua các mạng an toàn và chuyên dụng.

Tiền mã hóa
Đây là một tài sản kỹ thuật số nhằm hoạt động như một trung gian trao đổi; sử dụng mật mã để đảm bảo các giao dịch và kiểm soát những đơn vị bổ sung được tạo ra; và việc chuyển giao tài sản được xác minh. Tiền điện tử rất khó làm giả và không được phát hành bởi bất kỳ ngân hàng trung ương nào. Tiền điện tử dựa trên blockchain đầu tiên là bitcoin, đây vẫn là loại tiền điện tử phổ biến và có giá trị nhất. Ngày nay, có hàng nghìn loại tiền điện tử thay thế với các tính năng hoặc thông số kỹ thuật khác nhau.

Tiền điện tử hoạt động như thế nào?
Tiền điện tử được hỗ trợ bởi các thuật toán học tập phức tạp hơn là các tài liệu của chính phủ hoặc tổ chức tài chính. Người dùng có thể tự mình thực hiện các giao dịch trực tiếp nhưng vẫn đảm bảo tính bảo mật và chính xác.

Chúng ta có thể làm gì với tiền điện tử?

Mua hàng hóa

Trong quá khứ, việc tìm thấy được một cửa hàng chấp nhận thanh toán bằng tiền điện tử cực kỳ khó và hầu như là không khả thi. Tuy nhiên, hiện nay thì đã khác.
Có rất nhiều cửa hàng trên thế giới – cả trực tuyến hay offline – chấp nhận Bitcoin là hình thức thanh toán hợp lệ. Từ những nhà bán lẻ trực tuyến lớn như Overstock và Newegg cho tới những cửa hàng, quán bar, nhà hàng địa phương. Bitcoins có thể được dùng để thanh toán phòng khách sạn, đặt vé máy bay, mua trang sức, mua ứng dụng, thiết bị máy tính và thậm chí là bằng đại học.
Hiện nay cũng đã có nhiều đồng tiền tệ kỹ thuật số khác nổi lên như Litecoin, XRP, Ethereum, song, Bitcoin vẫn chiếm vị trí độc tôn về hình thức thanh toán. Mọi chuyện đang dần thay đổi khi gần đây, Apple đã hỗ trợ thanh toán 10 đồng điện tử khác nhau trên AppStore.
Trên thế giới hiện tại đã có hai thị trường chấp nhận thanh toán bằng tiền điện tử là Bitify và OpenBazaar.

Công cụ đầu tư

Nhiều người tin rằng tiền điện tử là một trong những cơ hội đầu tư “hot” nhất hiện nay. Thực tế cũng có nhiều câu chuyện đột nhiên trở thanh tỷ phú nhờ đầu cơ vào Bitcoin. Bitcoin là một trong những đồng tiền kỹ thuật số được công nhận nhiều nhất cho tới hiện tại, vào tháng 12 năm 2017, giá của một BTC cũng đã chạm mốc 20.000 USD.
Ethereum, có lẽ là đồng tiền điện tử có giá trị đứng thứ 2 trên thị trường, được ghi nhận là một trong những loại tiền tệ có tốc độ phát triển nhanh nhất từ trước tới nay. Khi kết hợp toàn bộ tiền điện tử, vốn hóa thị trường đã tăng vọt hơn 10.000 % kể từ giữa năm 2013.
Tuy vậy, cũng cần phải lưu ý tiền điện tử là một khoản đầu tư với rủi ro rất cao. Giá trị thị trường của tiền điện tử dao động không giống như bất kỳ loại tài sản nào khác. Ngoài ra, không gian pháp lý còn nhiều thiếu sót khiến nhiều vụ án hack sàn giao dịch và lừa đảo liên tiếp bị khui trong năm 2018.
Nếu bạn quyết định chọn tiền điện tử là công cụ đầu tư, Bitcoin hiện tại vẫn là một trong những sự lựa chọn hàng đầu. Tuy nhiên, thị phần của đồng này đã giảm mạnh từ 90% xuống còn 50% trong năm 2018. Hiện tại có nhiều lựa chọn khác bên cạnh Bitcoin cũng đáng được các nhà đầu tư chú ý.
Việc mua Bitcoin thì rất là dễ dàng – có rất nhiều sàn giao dịch hiện nay đã hỗ trợ giao dịch BTC – tuy vậy, các đồng điện tử khác thì không dễ tiếp cận. Hiện nay, tình hình đang dần thay đổi khi nhiều sàn giao dịch lớn như Kraken, BitFinex, BitStamp, Binance bắt đầu hỗ trợ mua bán Litecoin, Ethereum, Monero, XRP,…. Ngoài ra, cũng có nhiều cách khác để mua bán coin, ví dụ như giao dịch trực tiếp với người mua hoặc sử dụng ATM Bitcoin.
Một khi đã mua được tiền điện tử, bạn cần phải tìm cách lưu trữ chúng. Tất cả các sàn giao dịch lớn đều có dịch vụ ví điện tử. Nhưng, mặc dù có vẻ tiện lợi, nhưng tốt hơn hết bạn nên lưu trữ quỹ của mình trên một phương tiện offline hoặc trên ví cứng, ví lạnh. Đây là cách an toàn nhất để trữ tiền điện tử và kiểm soát loại tài sản này.
Cũng như các khoản đầu tư khác, bạn cần phải chú ý đến giá trị thị trường của tài sản và tất cả những tin tức biến động xoay quanh thị trường.
CoinMarketCap là một trong những website tổng thể nhất để theo dõi những biến động về giá, khối lượng, nguồn cung lưu thông và vốn hóa thị trường của hầu hết các đồng tiền điện tử.
Tùy thuộc vào thể chế pháp lý nơi bạn sống, một khi kiếm được lợi nhuận hoặc thua lỗ khi đầu tư, bạn có thể sẽ phải kê khai vào tờ thuế. Xét về khoản này thì tiền thuế từ đầu tư tiền điện tử được quy định rất khác nhau ở nhiều quốc gia. Tại Hoa Kỳ, Cơ quan dịch vụ Thuế Quốc gia quy định Bitcoin và các tiền tệ kỹ thuật số sẽ có thuế suất ngang với tài sản, không phải tiền tệ. Đối với các nhà đầu tư, điều này có nghĩa là các khoản lỗ hay lời lũy kế dài hạn sẽ được đánh thuế dựa trên tỷ lệ lợi nhuận trên đồng vốn bỏ ra, tối đa là 15%.